အဆုပ္ေရာဂါ TB(Tuberculosis) ကုထံုးသစ္ နဲ႔ ကာကြယ္ေရး

        လက္ရွိ TB(Tuberculosis)   ေရာဂါအတြက္ ၆လ/၉လ ခ်ီၿပီး ေန႔စဥ္ရက္ဆက္ ေဆးအခြက္ေပါင္း ၂၀၀/၃၀၀ နီးပါး ေရရွည္ကုသေသာနည္းကို သံုးခဲ့ရာမွ ေနာက္ဆံုးေပၚနည္းသစ္အေနၿဖင့္ ၃လၾကာ တစ္ပတ္မွာ၁ခါ ေဆးခြက္ေပါင္း ၁၂ခြက္သာ ေသာက္ရေသာ ကုထံုးအသစ္၁ခုကို အေမရိကန္သုေတသီေတြက စမ္းသပ္ေတြ႕ရွိလိုက္ၾကပါၿပီ။

 

        Spain ႏွင့္ Brazil အပါအ၀င္ ေၿမာက္အေမရိကတိုက္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ HIV မရွိေသာလူေပါင္း ၇၅၀၀ ကိုစမ္းသပ္ၿပီးေတြ႕ရွိခဲ့ေသာ ယခုေဆးကုထံုးသစ္ကို အေမရိကန္ႏိုင္ငံရွိ CDC ေခၚ ေရာဂါထိန္းခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ ကာကြယ္ေရးဗဟို (Centers for Disease Control and Prevention) ကလည္းေထာက္ခံခ်က္ ေပးလိုက္ပါၿပီ။ ဒီကုထံုးအသစ္ကိုေတြ႕ရွိခဲ့ေသာ Melta path တကၠသိုလ္၏ သုေတသီအဖြဲ႕မွ၁ဦးၿဖစ္ေသာ Dr.Timmothy Starlynn က ယခင္ ၆လ(သို႔မဟုတ္)၉လ ေသာက္ရေသာ Isoniazid ေန႔စဥ္ေဆးတြဲကုထံုးမွာ ၿပႆနာက လူနာတိုင္းက ေဆးကုန္ေအာင္နဲ႔ မွန္မွန္မေသာက္ႏိုင္ၾကတာလို႔ ေထာက္ၿပလိုက္ပါတယ္။

 

        အခုသူတို႔ေတြ႕လိုက္တဲ့ ကုထံုးသစ္မွာေတာ့ Isoniazid နဲ႔ Rifapentine ကိုတဲြေပးလိုက္ၿပီး ၁ပတ္၁ခါ ၃လပဲ ေသာက္ရံုႏွင့္ ထိေရာက္မႈရွိေၾကာင္း Dr.Starlynn ကဆက္ရွင္းၿပထားပါတယ္။

ဒီေလ့လာမႈရဲ႕ရလဒ္ေတြအရ Isoniazid နဲ႔ Rifapentine ေဆးတြဲအသစ္က ယခင္ ၉လၾကာ ကုရေသာ Isoniazid ေဆးအတြဲထိေရာက္သေလာက္ကိုပဲ ထိေရာက္ေနတာကို ၿပေနပါတယ္၊ၿပီေတာ့အခ်ိန္ကို ပိုတိုၿပီး   ၃လၾကာပဲေသာက္ရတဲ့ ေဆးတြဲအသစ္ဟာ ေဆးကုသမႈခံယူသူေတြအတြက္ ေဆးအားလံုးကုန္တဲ့ အထိ အမ်ားၾကီးပိုေသာက္ႏိုင္တာကိုေတြ႕ရၿပီး၊လူေတြအေနနဲ႕လည္း ေဆးဒဏ္ကိုပိုၿပီး ခံႏိုင္တာကိုေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။

 

       ေနာက္ကြာၿခားခ်က္၁ခုကလည္း ဒီေဆးကုထံုးအသစ္မွာက လူနာဘက္ကအတိအက် လိုက္နာမႈရွိေအာင္ က်န္းမာေရးလုပ္သားေတြရဲ႕ေရွ႕မွာ ေသာက္ရပါတယ္။ CDCေခၚ အေမရိကန္ေရာဂါထိန္းခ်ဳပ္ကာကြယ္ေရးဗဟို ကလည္း ဒီေဆးကို မသံုးသင့္တဲ့ သူေတြ အထဲမွာ ~

                 _ HIV ပိုးရွိၿပီး ART(Antiretroviral therapy) ေဆးကုသမႈခံယူေနသူေတြ၊

                 _ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္ေတြ နဲ႔

                 _ 12 ႏွစ္ေအာက္ ကေလးေတြ ၿဖစ္တယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ သူတို႔ကို မစမ္းသပ္ရေသးတဲ့လို႔ပါလို႔ ဆိုပါတယ္။

 

        ၿမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း လက္ရွိအထိ စံကုထံုးၿဖစ္ေနတဲ့ ေဆး(၄)မ်ဳိးေပါင္းစပ္ၿပီး ၆လၾကာေန႔စဥ္ေသာက္ရတာကိုပဲ ဆက္လက္က်င့္သံုးေနၿပီး အခုကုထံုးအသစ္ကို စမ္းသပ္ႏိုင္တာေတာ့ မရိွေသးဘူးလို႔ Dr.Aye Yu Soe, Public Health Officer (TB and Malaria) က ဆိုပါတယ္။

        က်န္းမာေရးပညာရွင္ေတြကေတာ့ ဒီ ၆လၾကာေဆးေသာက္ရာမွာ တခ်ဳိ႕ကေဆးကုန္ေအာင္ မေသာက္ႏိုင္ၾကလို႔ ေရာဂါၿပန္ၿဖစ္ၿပီးပိုဆိုးသြားတာ(သို႔) ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါေတြခံစားရတာ (သို႔) ေဆးယဥ္ပါးတာေတြ ၿဖစ္လာမွာကို စိုးရိမ္ရတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။

       

        ဒါေၾကာင့္မို႔ Dr.Aye Yu Soe ကပဲ ၿမန္မာႏိုင္ငံမွာ လက္ရွိသံုးေနတဲ့ ၆လၾကာေဆးကို ကုန္ေအာင္ေသာက္ႏိုင္ဖို႔ လိုတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။

            _ လူနာကို စိတ္ဓာတ္ေရးရာအားၿဖင့္ ၿမွင့္တင္လာဖို႔၊

            _ ဒီေရာဂါဟာ တကယ္တမ္းကုရင္ေပ်ာက္တယ္ဆိုတဲ့ Message ကို ေသေသခ်ာခ်ာ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းရွင္းၿပဖို႔၊

            _ ဒီလိုေရာဂါကို ေသခ်ာမကုရင္ အတူေနတဲ့ မိသားစု၊ပတ္၀န္းက်င္ မွာအႏၲရာယ္ရွိတယ္ ဆိုတာကို သူတို႔ကို ထပ္ၿပီးေတာ့ သတိေပး၊အားေပး၊ပ့ံပိုးမႈေပးႏိုင္ဖို႔၊

            _ လူနာကို ေဆးေသာက္ႏိုင္ေအာင္လည္း အေၿခအေန ဖန္တီးေပးႏိုင္ဖို႔-ဆိုလိုသည္မွာ လူနာ၌ ေဆး၏ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးရွိ/မရွိ၊ ၄င္းေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးေတြကို သက္သာေအာင္ ေဆး၀ါးဓါတ္စာမ်ား ၊အာဟာရဓါတ္မ်ားၿဖင့္ ပံ့ပိုးဖို႔ လိုေၾကာင္း ဆိုပါတယ္။

 

         ကမၻာ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ႀကီး WHO (World Health Organization) က TB ေရာဂါေၾကာင့္ ႏွစ္စဥ္လူေပါင္း ႏွစ္သန္း နီးပါး ေသေနရၿပီး၊ ေနာက္ထပ္လူသား သန္းေပါင္း ၂၀၀၀ ခန္႔ဟာလည္း ဒီေရာဂါျဖစ္လာဖို႔ အႏၲရာယ္ထဲ က်ေရာက္ေနတယ္လို႔ သတိေပးထားပါတယ္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း အၾကမ္းဖ်ဥ္းအားၿဖင့္ လူ ၁သိန္းတြင္ အေယာက္ ၆၀၀ နီးပါးေလာက္ TB ၿဖစ္ေနတာကို ေတြရွိေနရေသးပါတယ္။

         ၿမန္မာႏိုင္ငံသည္ ကမၻာတြင္ TB အၿဖစ္ဆံုး ၂၂ ခုေၿမာက္ႏိုင္ငံအဆင့္တြင္ ရွိေနၿပီး ၊ေရာဂါရွိသူမ်ားကို ယခုထက္ ပို၍ ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ကုသႏိုင္ေရးအၿပင္ TB ေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရးမွာလည္း ပိုမိုအေရးပါလွ်က္ရွိတာကို ေတြ႕ရွိရပါတယ္။အဓိကအေရးအၾကီးဆံုးမွာ ကာကြယ္မႈ ႏွင့္ ကုသမႈ ပင္ၿဖစ္ပါတယ္။

         ကူးစက္ႏိုင္တဲ့နည္းလမ္းကေတာ့ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းကေနတဆင့္ ကူးစက္တဲ့နည္းလမ္းပဲရွိပါတယ္။

ကာကြယ္ႏိုင္တဲ့နည္းလမ္းကေတာ့ 

 

          _ TB ေရာဂါၿဖစ္တဲ့လူနာသည္ ေခ်ာင္းဆိုးတိုင္း လက္ကိုင္ပု၀ါနဲ႔ အုပ္ၿပီးေတာ့ ေခ်ာင္းဆိုးသင့္ပါတယ္၊

          _ သလိပ္ကို စနစ္တက် စြန္႔ပစ္ဖို႔ လိုပါတယ္၊ၿဖစ္ႏိုင္လွ်င္ ပိုးသတ္ေဆးေလးေတြကို သလိပ္ေထြးခြက္မွာ   ထည့္ၿပီးစိမ္ေပးသင့္ပါတယ္၊

          _ အတူေနမိသားစု၀င္မ်ားႏွင့္ လူနာကိုပါ အၿမဲတမ္း surgical mask လိုႏွာေခါင္းစည္းေလးေတြနဲ႔ စည္းထားဖို႔ လိုပါတယ္၊

          _ လူနာ၏ေနရာကိုလည္း ေလ၀င္ေလထြက္ ေကာင္းေနဖို႔ လိုပါတယ္၊

          _ ေနေရာင္ၿခည္ေအာက္တြင္ ေရာဂါပိုးမ်ားေသေစႏိုင္၍ လူနာ၏ အသံုးအေဆာင္ပစၥည္းမ်ား ေစာင္၊ေခါင္းအံုး၊ ၿခင္ေထာင္ အားလံုးကို ေနပူမၾကာခဏ လွမ္းေပးဖို႔ လိုပါတယ္။

        
         ထို႔ၿပင္ ယခုလို ကာကြယ္သည့္ၾကားက မလႊဲမေရွာင္သာ ကူးစက္ခံရၿပီဆိုလွ်င္လည္း အၿမန္စစ္ေဆးႏိုင္ရန္ အတြက္ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား ကိုလည္း သိရွိထားရန္ လိုအပ္ပါတယ္~

          _ အခ်ိန္ၾကာရွည္စြာ ေခ်ာင္းဆိုးၿခင္း-(၂ ပတ္ထက္ပို၍ )

          _ သလိပ္ထဲတြင္ေသြးစမ်ား ပါလာၿခင္း၊

          _ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ေလ်ာ့က်လာၿခင္း၊

          _ အဖ်ားတေငြ႕ေငြ႕ၿဖင့္ ဖ်ားေနၿခင္း တို႔ ၿဖစ္ပါတယ္။

 

        HIV ကူးစက္ခံထားရေသာ ေ၀ဒနာရွင္မ်ားအေနၿဖင့္လည္း TB ေရာဂါ ရိွ/မရိွ ပံုမွန္စစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။ TB ေရာဂါရွင္မ်ားအေနၿဖင့္ အခ်ိန္မွီမကုသႏိုင္ၿခင္း(သို႔) ေဆး Course ကုန္ေအာင္ မေသာက္ႏိုင္ၿခင္း တို႔ေၾကာင့္ ေနာက္ဆက္တြဲ TB ေရာဂါမ်ား ၿဖစ္ေသာ~

          _ အရိုးTB၊

          _ အူ TB မ်ားအၿပင္

          _ အမ်ဳိးသမီးေလးမ်ား၌ မ်ိဳးပြါးအဂၤါ မ်ားတြင္ပါၿဖစ္တတ္ေသာTB ေရာဂါမ်ဳိးေၾကာင့္ ကိုယ္၀န္မရၿခင္း၊ သားသမီးမရေတာ့ၿခင္း၊

          _ ကေလးမ်ားတြင္လည္း ကေလးTB ေၾကာင့္ၾကီးထြားမႈႏႈန္း ေႏွးေကြးၿခင္း၊ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈေနာက္က်ၿခင္းတို႔အၿပင္ TB ေၾကာင့္ၿဖစ္ေသာ ဦးေႏွာက္အေမွးေရာင္ၿခင္း စေသာလကၡဏာမ်ားလည္း ၿမန္မာႏိုင္ငံ၌ ေတြ႕ရွိရပါတယ္။

           ထို႔ေၾကာင့္ ယခုကဲ့သို႔ TB ၏ ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါဆိုးက်ဳိးမ်ား မခံစားရေအာင္ ေဆးစစ္ဖို႔နဲ႔ ေဆးကုသဖို႔ အလကားရႏိုင္ေနတာမို႔ အခ်ိန္မွီ စစ္ေဆးၿပီး လိုအပ္လွ်င္ ကုသမႈခံယူႏိုင္ၾကဖို႔ အၾကံၿပဳ တိုက္တြန္းလိုက္ပါတယ္။

                                                                                           MulticolourfulZone